Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali Akkuyu NGS’yi kuran Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un bünyesindeki yakıt şirketi TVEL Anonim Şirketi, Çin’in Deneysel Hızlı Reaktörü (China Experimental Fast Reactor – CEFR) için nükleer yakıt tedariki gerçekleştirdi. Isı iletim sistemlerinin imalatı, TVEL bünyesinde faaliyet gösteren ve hızlı enerji reaktörleri için uranyum yakıtı yapan yegâne kuruluş olan Elekrostal’deki Makine İmalat Fabrikası’nda yapılıyor.
Yakıtın teslimat işlemi TVEL Anonim Şirketi ile Çin Nükleer Enerji Endüstrisi Kurumu (CNEIC) ve Çin Atom Enerjisi Enstitüsü (CIAE) arasında yapılan anlaşma kapsamında reaktörün bulunduğu sahada gerçekleştirildi. Araştırma faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla kurulan Çin Deneysel Hızlı Reaktörü, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından dünyadaki tek Hızlı Nötron Reaktörü olarak kabul edilen ve Rusya sınırları dışında bulunan 20 MW elektrik üretimi gerçekleştiren enerji bloku kapsamında çalışıyor.
Rusya’nın üretmiş olduğu nükleer yakıtın sevk edilmesi, Rusya ile Çin arasında yürütülen ‘hızlı reaktörlerin geliştirilmesi’ konulu işbirliği programının bir parçası olarak gerçekleştiriliyor. Deneysel Hızlı Reaktörü projesinin bu bağlamdaki devamlılığı Rus uzmanların doğrudan iştirakiyle tasarlanıyor. Bu da hali hazırda Çin’in güneydoğusunda bulunan Fujian Eyaletinde inşası devam eden 600 MW gücündeki enerji bloku kapsamındaki CFR-600 hızlı nötron reaktörü için de bir gösterge niteliği taşıyor.
CFR-600 hızlı nötron reaktörü için nükleer yakıt tedarik edilmesine ilişkin sözleşme, TVEL Anonim Şirketi ile Çin Ulusal Nükleer Şirketi arasında imzalanarak 2019 yılının başlarında yürürlüğe girdi. CFR-600 için nükleer yakıt üretimini Makine İmalat Fabrikası Halka Açık Anonim Şirketi gerçekleştirecek ve bu bağlamda yeni bir üretim sahası oluşturulacak.
TVEL Anonim Şirketi Dış Ticaret ve Uluslararası İşbirliğinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Oleg Grigoriev yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
“Çinli ortaklarla yapılan işbirliği faaliyetleri TVEL yakıt şirketi açısından stratejik ve büyük bir öneme sahiptir. Bizler, VVER-1000 enerji blokuna sahip olan Çin’in Tianwan Nükleer Santrali’ne yakıt tedarikinde bulunmaktayız. İbinsk tesisimizde VVER-1000 için yakıt üretim lisansını aldık ve oraya Rus imalatı ürünlerimizi ihraç etmekteyiz. Bunun yanında Rosatom tarafından inşa edilecek olan VVER-1200 reaktörleriyle donatılacak olan yeni enerji bloklarının yatık sözleşmesi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Hızlı reaktörler alanındaki işbirliği çalışmaları, yakıt dolaşımının sağlanması, geleceğin iki bileşenli nükleer enerji anlayışı açısından stratejik öneme sahiptir.”
